Ροή
Το 20% των φτωχότερων Ελλήνων φορολογουμένων το 2012 είχε εισόδημα έως 4.000 ευρώ, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα φορολογικά στοιχεία από την ΑΑΔΕ, το 2021 το εισόδημα του ίδιου 20% των φορολογουμένων μόλις που ξεπέρναγε τα 1.000 ευρώ, σύμφωνα με ανάλυση που περιλαμβάνεται στην τριμηνιαία έκθεση του ΙΟΒΕ για την ελληνική οικονομία. Τι έγινε με τους πλουσιότερους; Έγιναν και αυτοί φτωχότεροι με τα μνημόνια αν και το μερίδιο τους στο συνολικό εισόδημα της χώρας μεγάλωσε, γεγονός που μεγέθυνε τις οικονομικές ανισότητες.
«Η οικονομική κρίση που πέρασε η χώρα επέδρασε αρνητικά και σημαντικά στα εισοδήματα των πολιτών και η επίδραση δεν έχει ακόμα ξεπεραστεί. Επιπλέον, στη βάση των δηλωθέντων εισοδημάτων στις φορολογικές αρχές, η εισοδηματική ανισότητα, που προκύπτει συγκρίνοντας την κατανομή των μεριδίων συνολικού εισοδήματος, οξύνθηκε παρά το ισχύον σύστημα προοδευτικής φορολογίας», σημειώνεται στη μελέτη του ΙΟΒΕ για την προοδευτικότητας της φορολογίας συνολικού εισοδήματος την τελευταία δεκαετία.
Τι δείχνουν τα στοιχεία
Στο σύνολο τους τα δηλωθέντα εισοδήματα (πραγματικά εισοδήματα από όλες τις πηγές) το 2021 σε σχέση με το 2012 ήταν χαμηλότερα κατά 7,2%. Όμως, η μείωση αυτή δεν επηρέασε όλες τις εισοδηματικές κατηγορίες με τον ίδιο τρόπο. Αντίθετα, αύξησε τις εισοδηματικές ανισότητες καθώς κατά την τελευταία δεκαετία το συνολικό εισόδημα των χαμηλότερα αμειβόμενων πολιτών ως ποσοστό του συνολικού εισοδήματος μειώθηκε, ενώ το συνολικό εισόδημα των υψηλότερα αμειβόμενων ως ποσοστό του συνολικού εισοδήματος αυξήθηκε.
Πιο συγκεκριμένα το 20% των φορολογουμένων με το υψηλότερο εισόδημα το 2012 αντιστοιχούσε στο 52,6% του συνολικού δηλωθέντος εισοδήματος, ενώ το 2021 αντιστοιχούσε στο 58,7% του συνολικού εισοδήματος. Από την άλλη το κατώτατο 20% έλαβε το 2012 το 1,4% του συνολικού εισοδήματος, ενώ το 2021 μόλις το 0,2% του συνολικού εισοδήματος.
Μάλιστα όπως φαίνεται από τα στοιχεία σημαντικό ποσοστό των φορολογουμένων ήταν το 2021 κάτω ή κοντά στο όριο της φτώχειας, το οποίο σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση της ΕΛΣΤΑΤ εκείνη τη χρονιά ήταν στο ποσό των 5.712 ευρώ ετησίως για μονοπρόσωπο νοικοκυριό και σε 11.995 ευρώ για νοικοκυριά με δύο ενήλικες και δύο εξαρτώμενα παιδιά ηλικίας κάτω των 14 ετών.
Η ανάλυση των εισοδημάτων
Το 2012 το φτωχότερο σε εισόδημα 20% των φορολογουμένων δήλωνε έως 4.000 ευρώ, ενώ το 2021 το αντίστοιχο 20% είχε ετήσιο εισόδημα έως 1.016 ευρώ.
Στην αμέσως επόμενη κατηγορία του 20% των φορολογουμένων με το χαμηλότερο εισόδημα βρισκόντουσαν το 2012 όσοι δήλωναν από 4.000 έως 8.000 ευρώ, το 2021 τα όρια εισοδήματος για την συγκεκριμένη κατηγορία ήταν 1.016 έως 6.098 ευρώ.
Στη μεσαία κατηγορία εντασσόντουσαν το 2012 όσοι είχαν εισόδημα από 8.000 έως 14.000 ευρώ, ενώ το 2021 τα όρια ήταν από 6.098 έως 11.180 ευρώ.
Από την άλλη μεριά, για να έμπαινε κάποιος στο κλαμπ του 20% των πιο «πλούσιων» (σε όρους εισοδήματος) φορολογουμένων το 2012 θα έπρεπε να δηλώνει ετήσιο εισόδημα άνω των 24.000 ευρώ, το 2021 το όριο αυτό ήταν 19.312 ευρώ.
Αντίστοιχα, το 2012 για να βρίσκεται κάποιος στην ομάδα του 20% με το δεύτερο υψηλότερο ετήσιο εισόδημα θα έπρεπε να βγάζει από 14.000 έως 24.000 ευρώ τον χρόνο. Το 2021 τα αντίστοιχα όρια ήταν 11.180 με 19.312 ευρώ.
Η προοδευτικότητα στη φορολογία
Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, δεδομένου ότι το σύστημα φορολογίας στην Ελλάδα είναι προοδευτικό (δηλαδή οι φορολογικοί συντελεστές αυξάνονται όσο αυξάνεται το εισόδημα) δεν προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι η συνολική φορολογική επιβάρυνση βαίνει αυξανόμενη, εξομαλύνοντας εν μέρει την ανισότητα.
Ο βαθμός προοδευτικότητας με βάση τους βεβαιωμένους φόρους είναι αξιοσημείωτος, αφού το 2012 το κατώτατο 40% του πληθυσμού πλήρωσε το 1.63% των συνολικών (άμεσων) φόρων ενώ το ανώτατο 20% πλήρωσε το 76.84% των συνολικών φόρων. Αντίστοιχη είναι και η αύξηση στους πληρωτέους φόρους το 2021, με το 60% του πληθυσμού να πληρώνει μόλις το 4.3% των συνολικών φόρων εισοδήματος, ενώ το 20% του πληθυσμού πληρώνει το 81% των συνολικών φόρων.
